داستان جالب پیکان

در مقاله قبلی، از پی تا کلید یک ایده را با یکدیگر مرور کردیم و به بررسی هرآنچه که در مورد شکل گیری و تحقق ایده ها مهم بود پرداختیم. حال اگر بخواهیم از پی تا کلید یک ایده را بررسی کنیم، می توانیم به داستان شکل گیری ایده پیکان و در نهایت تولید آن در ایران بپردازیم.

پیکان از خاطره انگیزترین خودروهایی است که مردم ایران با آن خاطره های زیادی دارند و برای آن ها نوستالژیک به حساب می آید. اما در حالی که ایرانیان از عاشقان سینه چاک این خودرو بوده اند امروزه تعداد خیلی کمی از مدل های آن را در شهر می بینیم. اکنون ممکن است این سوال برای همه ما پیش بیاید که این خودرو چگونه در بین مردم محبوب شد؟ و یا اصلا داستان شکل گیری آن در ایران از کجا، به چه صورت و توسط چه کسانی بود؟

داستان پیکان به سال های اول 1300 و زمانی که احمد و محمود خیامی در سال های 1303 و 1308 در مشهد متولد شدند، باز می گردد. در آن زمان ها علی اکبر خیامی پدر احمد و محمود صاحب یک گاراژ در مشهد بود که فرزندانش را هم به کار در گاراژ تشویق می کرد و شاید دلیل انگیزه آشنایی بیشتر آن ها با خودروهای سواری همان کار در گاراژ بود. به گفته خودشان، شهر مشهد در آن زمان شهر درشکه ها بوده و کمتر کسی از اتومبیل استفاده می کرده است. اما آن ها در سنین کم با علاقه ای که به اتومبیل پیدا کرده بودند به یکدیگر قول دادند تا یک شرکت خودروسازی تاسیس کنند. (بوجود آمدن یک تجسم خلاق در ذهن)

در حالی که محمود، برادر کوچک تر تحصیلاتش را تا دیپلم ادامه داد، احمد علاقه ای به مدرسه و آموزش های رسمی نداشت و بیشتر علاقه مند به کارهای فنی بود، او پس از کلاس نهم دبیرستانش را ترک کرد و پس از آن به شغل های مختلفی مانند شاگردی و خرید و فروش پرداخت و هیچوقت علاقه و هدف خود که راه اندازی یک شرکت خودرو سازی بود را از یاد نبرد. (داشتن تعهد نسبت به ایده)
در آن روزها، او توانست یک موتور سیکلت را به صورت نقد و اقساط خریداری کند و جایگزین دوچرخه اش کند اما همچنان چشمش به دنبال معدود اتومبیل هایی بود که در آن سال های مشهد از خیابان ها رد می شدند.

در آن زمان ها که اتومبیل به دلیل گران بودنش از وسایل اشرافی محسوب می شد، احمد نمی توانست اتومبیلی را خریداری کند و به همین دلیل با علاقه ای که به کارهای فنی داشت به آشنایی با اتومبیل پرداخت و بعدتر ها توانست در گاراژی که خودش آن را افتتاح کرده بود به تعمیر اتومبیل بپردازد.

در حالی که احمد و محمود در گاراژ مسئول کارهای مالی و فنی بودند، پدرشان مسئولیت صندوق آنجا را برعهده داشت. آن ها در ابتدا به شست‌و‌شوی خودروهای سواری مانند کامیون، اتوبوس، اتومبیل، تعمیرات و گریس‌کاری پرداختند. گذشت زمان و نیازی که بازار به مهارت های آن ها در تعمیر اتومبیل داشت سبب شد تا کسب و کار آن ها رونق پیدا کند.

احمد در سال 1332 به دلیل بوجود آمدن یک مشکل سیاسی و حمایت از دکتر مصدق، به اجبار و موقتا راهی تهران شد که این مهاجرت هرچند کوتاه باعث شد تا با دیدن یک خودروی بنز مدل 180 پشت ویترین نمایندگی در تهران تصمیم به اخذ نمایندگی آن در شهر خود (مشهد) کند. او توانست با انگیزه بالای خود و مذاکره خوب با احمد سودآور که در آن زمان در تهران نمایندگی بنز داشت، نمایندگی بنز در مشهد را بگیرد. پس از مدتی به دلیل فروش بالایی که احمد و محمود از نمایندگیشان داشتند، از طرف شرکت بنز یک اتومبیل بنز به آن ها هدیه داده شد. همزمان با فروش اتومبیل های بنز، احمد و برادرش اتومبیل های بنز دست دوم را از تهران می‌خریدند و پس از تعمیر، آن ها را به صورت اقساطی به رانندگان تاکسی می‌فروختند.

آن دو پس از شکست های فراوان، پشتکار خود را از دست نداده و برای ادامه مسیر بیشتر تلاش کردند. احمد پس از سالیان سال کار در گاراژ و تعمیر اتومبیل، برای کسب تجارب بیشتر و پیشرفت، گاراژ را به محمود سپرد و در سال 1333 راهی تهران شد. احمد پس از مهاجرت به تهران تصمیم گرفت یک فروشگاه فروش لوازم یدکی خودرو در خیابان اکباتان افتتاح کند. او با کسب تجربه های فراوان در این زمینه توانست فروشگاهش را به یک فروشگاه بزرگ و جامع تبدیل کند و نمایندگی شرکت های بزرگی مثل لاستیک کنتیننتال را بگیرد،  به گونه ای که به دلیل استقبال زیاد از فروشگاه مجبور به استخدام نیروهای جدید شد.

برادران خیامی پس از مدتی توانستند نمایندگی بنز در کل ایران را بگیرند و این سرآغاز مسیری جدیدی در زندگی‌ آن‌ها شد. از آنجا که ایده ساخت و مونتاژ انواع خودرو از سال های دور همچنان در ذهن دو برادر می درخشید، محمود تصمیم گرفت تا گاراژ را تعطیل کرده و به همراه تعدادی از کارکنانش عازم تهران شود. در آن زمان تولید خودرو در ایران بیشتر به مونتاژ اتوبوس محدود می‌شد. احمد و محمود نیز علاقه مند به تولید اتوبوس شده بودند. به همین دلیل احمد برای اخذ نمایندگی اتوبوس های بنز و مذاکره مستقیم با شرکت بنز، در سال 1339راهی آلمان شد که مذاکرات او موفق بود و او توانست انحصار تولید اتوبوس های بنز را دریافت کند.

در سال 1340، احمد به قصد احداث کارخانه زمین هایی را در حوالی جاده مخصوص و اتوبان کرج خریداری کرد. سرانجام در سال 1341 احمد کارخانه ایران ناسیونال را با سرمایه 100 میلیون ریال و با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو تاسیس کرد و در ابتدا موفق به تولید اتوبوس شد. ایران ناسیونال توانست، با گرفتن نمایندگی مرسدس بنز، تولید صندلی های اتوبوس توسط محسن آزمایش و تولید اتاق های بی نقصی که کاملا مشابه با نمونه خارجی بودند، کسب و کار خود را گسترش داده و در مسیر صنعت خودرو سازی تحول تازه ای ایجاد کند.

بعد از گذشت 4 سال، احمد در سال 1345 برای کسب تجربه در زمینه تولید خودرو های سواری و بازدید از کارخانه های بزرگ اتومبیل سازی راهی اروپا و آمریکا شد. او پس از بازگشتش به ایران، تصمیم به مونتاژ اتومبیل آرو یا همان پیکان که محصول یک شرکت در آستانه ورشکستگی به نام روتس بود و در لیست او از امتیاز کمی برخوردار بود، گرفت.
یکی از دوستان از او پرسید: روتس یک کارخانه ورشکسته هست؛ نیست؟
او جواب داد: در زندگی، انسان همیشه مختار نیست هر کاری را که می‌خواد انجام بدهد.

در نهایت احمد خیامی قراردادی را با شرکت تالبوت که از زیر مجموعه های کرایسلر بود با موضوع مونتاژ و ساخت خودروی پیکان منعقد کرد و خط تولید پیکان در سال 1346 شروع به کار کرد. کارخانه ایران ناسیونال که روزهای ابتدای خودش را با تولید 10 دستگاه خودروی سواری و 7 دستگاه اتوبوس شروع کرده بود توانست در پایان سال اول فعالیتش با 250 نفر پرسنل، 7000 دستگاه خودروی سواری تولید کند. ایران ناسیونال ثابت کرد که با یک طرح شکست خورده از یک شرکت ورشکسته خارجی، می توان انقلاب بزرگی در صنعت بوجود آورد.

در همین زمان، با فروش خوب پیکان، شرکت ناسیونال وارد عرصه بین المللی شد و بازارهای سایر کشور ها مانند کویت، روسیه و افغانستان را با محصولات مختلف خود در اختیار گرفت. برادران خیامی علاوه بر فعالیت در صنعت مونتاژ، تولید اتومبیل و اتوبوس سازی، سرمایه گذاری های دیگری نیز در کارهایی مانند؛ پیستون سازی ایران، فنرسازی کرج و جوش اکسیژن در مشهد کردند و حتی محمود خیامی بخاطر علاقه اش به فوتبال باشگاه فوتبال پیکان را نیز راه اندازی کرد. 

در سال 1351 و پس از چندین سال همکاری بین دو برادر، آن ها مسیر خود را از یکدیگر جدا کردند. کارخانه های اتومبیل و اتوبوس سازی به محمود رسید و احمد هم با پول باقی مانده از ایران ناسیونال شروع به کسب و کارهای متعددی از جمله سرمایه گذاری در بیمه امید (بیمه آسیا امروزی)، کارخانه مبل سازی مبلیران، افتتاح فروشگاه کوروش و کارخانه تولید البسه ایرانی جامکو کرد.

احمد ومحمود خیامی، هر دو سخت‌کوش و پرتلاش بودند. آن ها هرگز از شکست مایوس نشدند و در همه حال به پیشرفت و آبادانی کشور خود فکر می کردند. میراث این دو برادر از آغاز تا به امروز بیشتر از آن است که بتوان آن ها را در یک مقاله گنجاند. آن ها فرهنگ جدیدی از صنعت های دنیا را به کشورشان آوردند، بسیاری افراد را به کار مشغول کردند و کشورشان را در بین کشورهای قدرتمند دنیا سربلند نگه داشتند.

حال دیدیم که بوجود آمدن یک ایده از کجا شروع می شود، چه راهی را طی می کند و سرانجام چگونه محقق می شود و آنچه که در این راه بیشتر از همه در جریان است تلاش و کوشش و نهراسیدن از شکست ها است.